میکروپروسسور یک آی سی واحد پردازش مرکزی کامپیوتر (CPU) ساخته شده بر روی یک مدار مجتمع (IC) یک ریزپردازنده نامیده می شود. کامپیوتر دیجیتال با یک میکروپروسسور که به عنوان یک CPU عمل می کند، میکرو کامپیوتر نامیده می شود. یک دستگاه الکترونیکی قابل برنامه ریزی، چند منظوره، مبتنی بر ساعت است که دستورالعمل های باینری را از یک دستگاه ذخیره سازی به نام حافظه (مموری) می خواند، داده های باینری را به عنوان ورودی می پذیرد و داده ها را مطابق آن دستورالعمل ها پردازش می کند و نتایج را به عنوان خروجی ارائه می دهد.
ریزپردازنده حاوی میلیون ها جزء کوچک مانند ترانزیستورها و دیودها است که با هم کار می کنند.
یک میکروپروسسور از یک ALU ، Control Unit و Register array تشکیل شده است. جایی که ALU عملیات حسابی و منطقی را روی داده های دریافتی از یک دستگاه ورودی یا حافظه انجام می دهد. Control Unit دستورالعمل ها و جریان داده ها را در رایانه کنترل می کند و آرایه رجیستر شامل رجیسترهای است که با حروفی مانند B,C,D,E,H,L و Accumulator شناسایی میشنود.
نسل اول میکروپروسسورهای 4 بیتی
میکروپروسسورهای نسل اول در سال 1971-1972 توسط شرکت اینتل معرفی شدند. از آنجایی که یک پردازنده 4 بیتی بود، اینتل 4004 نامگذاری شد. میکروپروسسور 4 بیتی یک پردازنده روی یک تراشه بود که می توانست عملیات ساده حساب مانند جمع، تفریق، OR و AND را انجام دهد.
نسل دوم میکروپروسسورهای 8 بیتی
میکروپروسسورهای نسل دوم در سال 1973 دوباره توسط اینتل معرفی شدند. این اولین ریزپردازنده 8 بیتی بود که می توانست عملیات حساب را روی کلمات 8 بیتی انجام دهد.
نسل سوم میکروپروسسورهای 16 بیتی
ریزپردازنده های نسل سوم که در سال 1978 توسط Intel 8086، Zilog Z800 و 80286 معرفی شدند که پردازنده های 16 بیتی با عملکردی مانند مینی کامپیوترها بودند.
نسل چهارم میکروپروسسورهای 32 بیتی
چندین شرکت مختلف ریزپردازنده های 32 بیتی را معرفی کردند، اما محبوب ترین آنها 80386 اینتل است.
نسل پنجم میکروپروسسورهای 64 بیتی
از سال 1995 تا کنون در نسل پنجم هستیم. پس از 80856، اینتل با یک پردازنده جدید به نام پردازنده Pentium و سپس CPU Pentium Pro عرضه شد که به چندین CPU در یک سیستم واحد اجازه می دهد تا به چند پردازش دست یابند.
ریزپردازنده برای اجرای دستورالعمل دنباله ای را دنبال می کند که عبارت است از : Fetch، Decode و سپس Execute. در ابتدا دستورالعمل ها به ترتیب در حافظه ذخیره سازی کامپیوتر ذخیره می شوند. ریزپردازنده آن دستورالعمل ها را از ناحیه ذخیره شده (حافظه) واکشی می کند، سپس آن را رمزگشایی کرده و تا زمانی که دستور STOP برآورده شود، آن دستورالعمل ها را اجرا می کند. سپس، نتیجه را به صورت باینری به درگاه خروجی ارسال می کند. بین این فرآیندها، رجیستر داده های موقت را ذخیره می کند و ALU (واحد حساب و منطق) توابع محاسباتی را انجام می دهد.
کم هزینه بودن: به دلیل تکنولوژی IC، ریزپردازنده ها با هزینه بسیار پایین در دسترس هستند که هزینه یک سیستم کامپیوتری را کاهش می دهد.
سرعت بالا: با توجه به فناوری موجود در آن، ریزپردازنده می تواند با سرعت بسیار بالایی کار کند. می تواند میلیون ها دستورالعمل را در ثانیه اجرا کند.
اندازه کوچک
کاربردهای متفاوت: تراشه یکسان را می توان برای چندین کاربرد استفاده کرد، بنابراین، ریزپردازنده ها همه کاره هستند.
مصرف برق کم : ریزپردازنده ها از فناوری نیمه هادی اکسید فلزی استفاده می کنند که انرژی کمتری مصرف می کند.
تولید گرمای کمتر : ریزپردازنده ها از فناوری نیمه هادی استفاده می کنند که در مقایسه با دستگاه های وکیوم گرمای زیادی منتشر نمی کند.
