فایل گربر چیست؟ راهنمای کامل فایل Gerber در طراحی و تولید PCB
در دنیای طراحی بردهای PCB، اصطلاحی که به طور مکرر شنیده می شود فایل گربر (Gerber File) است. این فایل ها نقش بسیار حیاتی در فرآیند انتقال طرح های الکترونیکی به مرحله تولید فیزیکی دارند. در این مقاله، به صورت جامع به این پرسش پاسخ می دهیم که فایل گربر چیست، چگونه در نرم افزارهایی مانندAltium Designer ایجاد می شود و چه کاربردهایی در فرآیند تولید دارد. همچنین به بررسی تبدیل فایل Gerber به PCB و بالعکس، و نکات کلیدی در خروجی گرفتن فایل گربر می پردازیم.
Gerber File چیست؟
Gerber (گربر) نام فرمتی استاندارد است که برای توصیف اطلاعات لایه های بردهای مدار چاپی (PCB) مورد استفاده قرار می گیرد. این فرمت توسط شرکت Gerber Systems Corp توسعه یافته و به همین دلیل این نام را یدک می کشد.
فایل گربر شامل داده هایی نظیر:
- Top/Bottom Copper Layers
- Solder Mask
- Silkscreen Layer
- Drill Files
فایل گربر، با فرمت هایی مانند .gbr, .gtl, .gbl و غیره، یک فرمت استاندارد برای توصیف لایه های مختلف یک PCB است. این فایل ها اطلاعات گرافیکی مورد نیاز برای تولید فیزیکی برد را شامل می شوند و به ماشین آلات تولید امکان می دهند تا مسیرها، پدها و وایا‌ها (vias) را با دقت بالا روی برد پیاده سازی کنند.
Gerber File اساساً حاوی اطلاعات لایه لایه ای از طراحی برد است و معمولاً برای هر لایه از PCB یک فایل گربر مجزا تولید می شود.
👉 چرا فایل گربر اهمیت دارد؟ فایل های گربر پل ارتباطی بین طراح و کارخانه تولید PCB هستند. بدون وجود این فایل ها، تولیدکننده قادر به درک دقیق طراحی نخواهد بود. به عبارتی دیگر، Gerber File نقشه ساخت PCB است.
ساختار فایل گربر چگونه است؟
هر لایه از یک برد مدار چاپی به‌صورت جداگانه در قالب یک فایل با فرمت .gbr یا .ger ذخیره می‌شود. برخی از لایه‌های رایج شامل:
| نوع فایل | عملکرد |
| .GBL | Bottom Layer |
| .GTL | Top Layer |
| .GTS | Top Solder Mask |
| .GBS | Bottom Solder Mask |
| .GTO | Top Overlay (Silkscreen) |
| .TXT یا .DRL | Drill Files |
فایل گربر در آلتیوم دیزاینر
نرم‌افزار Altium Designer یکی از حرفه ای ترین و پرکاربردترین ابزارهای طراحی PCB در جهان است. این نرم‌افزار قابلیت خروجی گرفتن Gerber به صورت دقیق و مطابق با استانداردهای صنعتی را دارد.
مراحل خروجی گرفتن فایل گربر در آلتیوم:
- از منوی File > Fabrication Outputs > Gerber Files را انتخاب کنید.
- تنظیمات لایه ها، واحدها، رزولوشن و فرمت خروجی را مشخص نمایید.
- با کلیک بر گزینه Generate ، نرم‌افزار فایل های گربر را تولید می کند.
- سپس از طریق File > Fabrication Outputs > NC Drill Files فایل دریل را نیز ایجاد کنید.
این فایل ها به صورت مستقیم برای ارسال به کارخانه تولید برد آماده هستند.
مراحل تبدیل فایل Gerber به پروژه در Altium Designer به این صورت است که،
- اجرای Altium Designer را باز کنید.
- از منوی بالا مسیر زیر را دنبال کنید:
File > Import > Gerber - فایل‌های Gerber را انتخاب و وارد کنید.
- در پنجره تنظیمات، ترتیب لایه ها را به درستی مشخص نمایید.
- پس از وارد شدن فایل ها، می توانید پروژه را ذخیره کرده و حتی دوباره طراحی را بازسازی کنید.
👉 نکته مهم: تبدیل فایل Gerber به Altium به کاربران اجازه می دهد تا فایل های آماده تولید را به صورت طراحی مجدد بررسی یا ویرایش کنند.
تبدیل فایل گربر به PCB
شاید این پرسش برای شما پیش آمده باشد که آیا می توان فایل گربر را به فایل طراحی PCB تبدیل کرد؟
پاسخ: بله، اما این کار به صورت کامل و دقیق، به ویژه برای بردهای چندلایه، نیاز به نرم افزارهای خاص دارد و ممکن است اطلاعات اولیه ای مانند نت لیست یا طرح شماتیک (Schematic) در دسترس نباشد.
ابزارهای تبدیل Gerber به PCB
- Gerber to PCB Importer در برخی نرم افزارها مانند KiCad یا Altium
- Gerber Viewer Pro با قابلیت تبدیل محدود
- ابزارهای آنلاین مانند GerbLook (فقط مشاهده) یا EasyEDA Import
در اکثر مواقع، این فرایند برای بازبینی و ویرایش محدود به کار می رود و نه طراحی مجدد کامل.
نکات مهم در بررسی و خروجی گرفتن فایل های گربر
پیش از ارسال فایل ها برای تولید، بسیار مهم است که بررسی دقیقی انجام گیرد. این بررسی ها معمولاً با استفاده از نرم افزارهایی مثل Gerbv یا ViewMate صورت می گیرد. هدف، اطمینان از درستی لایه ها، هم راستایی سوراخ کاری، و هماهنگی کلی طراحی است. برای اطمینان از صحت فایل های Gerber پیش از ارسال به تولید، نکات زیر را در نظر بگیرید:
- از Gerber Viewer برای بررسی فایل‌ها استفاده کنید ، مانند ViewMate یا Gerbv
- حتماً فایل دریل (.drl) را ضمیمه نمایید
- لایه‌ها را به درستی نام گذاری کنید تا برای تولید کننده واضح باشد
- فرمت خروجی را بر اساس استاندارد RS-274X تنظیم نمایید
جمع بندی
در پاسخ به سؤال “فایل گربر چیست؟”، می توان گفت: فایل گربر، بخش ضروری و جدانشدنی از فرآیند تولید PCB است که اطلاعات گرافیکی لایه های برد را به شکل استاندارد در اختیار کارخانه قرار می دهد. تسلط بر نحوه تولید، بررسی و استفاده از Gerber Files به خصوص در نرم افزارهایی مانند Altium Designer، برای مهندسان الکترونیک و شرکت های ارائه دهنده خدمات PCB امری حیاتی است.
پرسش های متداول (FAQ)
آیا می توان فایل Gerber را مستقیماً به طرح شماتیک تبدیل کرد؟
- خیر، فایل گربر فقط شامل اطلاعات گرافیکی است و فاقد داده های شماتیکی و اتصال بین قطعات است.
آیا همه تولیدکنندگان PCB فایل گربر را قبول می کنند؟
- بله، فایل گربر فرمت استاندارد صنعتی برای تولید PCB است و توسط همه تولید کنندگان پشتیبانی می شود.
چطور مطمئن شوم فایل گربر درست تولید شده؟
- با استفاده از Gerber Viewerها می توانید پیش نمایش دقیقی از لایه ها ببینید و هرگونه خطا را پیش از ارسال اصلاح کنید.
افزودن دیدگاه